ДЭЛХИЙ ДЭЭРХ ГАЗАР ХӨДЛӨЛТӨД ТЭСВЭРТЭЙ 5 ШИЛДЭГ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ

2023-02-10

ДЭЛХИЙ ДЭЭРХ ГАЗАР ХӨДЛӨЛТӨД ТЭСВЭРТЭЙ 5 ШИЛДЭГ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ

Та инженер биш л бол байгалийн хүчийг хэзээ ч ялж чадахгүй! гэж хүмүүс хэлдэг. Тэгэхээр газар хөдлөлтөд тэсвэртэй эдгээр барилгуудыг жишээ болгон авч үзье.

Газар хөдлөлт бол байгалийн хамгийн их сүйтгэгч хүчин зүйлсийн нэг билээ. Газар хөдлөлтийн үед барилга байгууламжууд ихээхэн хохирол амсдаг учраас ялангуяа тэнгэр баганадсан барилгуудыг төлөвлөхдөө газар хөдлөлтийн ачааллыг харгалзан үзэх хэрэгтэй. Хамтдаа дэлхийг тойрон аялж, газар хөдлөлтөд тэсвэртэй шилдэг 5 байгууламжтай танилцацгаая! Эдгээр барилга байгууламжийг газар хөдлөлтийн хэт ачааллын үед хэрхэн тэсвэрлэдэг талаар суралцацгаах болно.

Газар хөдлөлтийн ямар төрлүүд байдаг вэ?

Газар хөдлөлтийн тухай сонирхолтой баримт: Жил бүр сая сая газар хөдлөлт болдог гэдгийг та мэдэх үү? Гэхдээ та санаа зовох хэрэггүй, эдгээрийн ихэнх нь маш жижиг бөгөөд бараг мэдэгдэхүйц биш юм. Харин тэдний зарим нь маш хор хөнөөлийг авч ирж оршин буй хүмүүсийн үнэ цэнтэй зүйлсийг сүйрүүлэх сөрөг үр дагавартай.

Газар хөдлөлт нь ерөнхийдөө хэд хэдэн тодорхой ангилалд багтдаг. Эдгээрт:

• Тектоникийн газар хөдлөлт

• Галт уулын хүчтэй газар хөдлөлт

• Нуралтын газар хөдлөлт

• Дэлбэрэлтийн газар хөдлөлт

Тектоникийн газар хөдлөлт нь хавтангийн тектоник хил дээр тохиолддог. Заримдаа тектоник хавтангийн хоорондох үрэлтийн улмаас тэдгээр нь хоорондоо түгжигдэж, хөдөлж чадахгүй болдог. Харин үлдсэн хавтангууд нь хөдөлгөөнд байх бөгөөд энэ нь түгжигдсэн хэсэгт даралт ихсэхэд хүргэдэг. Ийнхүү түгжигдсэн хэсэг нь даралтанд унаж, хагарч, хавтангууд хурдтай хөдөлж, харимхайн долгионы энерги ялгаруулж, газар хөдлөлт үүсгэдэг.

Галт уулын газар хөдлөлт нь галт уулын дэлбэрэлт бий болгох бүрт үүсдэг газар хөдлөлт юм.

Нуралтын газар хөдлөлт нь уурхай, газар доорх агуй зэрэг зүйл нурах үед тохиолддог бага зэргийн газар хөдлөлт юм. Тэсрэх хүчтэй газар хөдлөлт нь цөмийн зэвсгийн дэлбэрэлт гэх мэт хүчтэй дэлбэрэлтийн улмаас үүссэн газар хөдлөлтийн хэлбэр юм.

Нуралтын газар хөдлөлтийн нэгэн адил эдгээр нь маш бага байх хандлагатай байдаг.Газар хөдлөлт нь заримдаа гүний худагт шингэн шахах, уурхай ухах, томоохон усан санг дүүргэх зэрэг хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй байдаг. Бүх газар хөдлөлтийн харьцангуй хүчийг Рихтерийн хэмжүүрээр хэмждэг. Мичиганы Техникийн мэдээлснээр янз бүрийн магнитудын газар хөдлөлтүүд нь дараар үр дагаврыг авчирдаг болохыг тогтоожээ.

Дэлхий дээрх газар хөдлөлтөд тэсвэртэй ямар ямар барилгууд байдаг вэ?

Ингээд олон зүйл нуршилгүйгээр дэлхийн өнцөг булан бүрт сүрдэрлэн орших газар хөдлөлтөд тэсвэртэй хамгийн шилдэг барилгуудыг танилцуулъя.

1. SABIHA GOKCEN олон улсын нисэх онгоцны буудал нь дэлхийн газар хөдлөлтөд хамгийн тэсвэртэй барилгуудын нэг юм.

Истанбулын түүхэн хотууд руу аялах чиглэлийн үйлчилгээ үзүүлдэг энэхүү томоохон нисэх онгоцны буудлуудын нэг нь дэлхийн газар хөдлөлтөд тэсвэртэй барилга байгууламжуудын нэг юм. Сабиха Гөкчен гэж нэрлэгддэг нь Туркийн Истанбул хотын хойд Анатолийн хагарлын ойролцоо байрладаг олон улсын хоёр нисэх онгоцны буудлын нэг юм.

Үүнийг Ове Аруп инженерийн фирм хамгийн ихдээ 8.0 МВт (моментын магнитудын) хүчтэй газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадвартай 300 суурь тусгаарлагч системтэй байхаар зохион бүтээсэн. Суурь тусгаарлагч нь газар хөдлөлтийн ачааллыг 80%-иар бууруулах боломжтой болгосон нь дэлхийн хамгийн том газар хөдлөлтөөс тусгаарлагдсан байгууламжуудын нэгд зүйд тооцогдоно. Энэхүү нисэх онгоцны буудлыг газар хөдлөлтөд тэсвэртэй болгосон гол онцлогуудын нэг нь "гурвалсан үрэлтийн савлуур" гэж нэрлэгддэг төхөөрөмж юм.

Газар хөдлөлт нь барилгыг хүчтэй цохиход нисэх онгоцны буудлын газар хөдлөлтөөс хамгаалах систем идэвхжиж жижиг дүүжин хөдөлгөөнөөр хөдөлдөг. Газар хөдлөлтөөс үүдэлтэй нүүлгэн шилжүүлэлт нь голчлон холхивч дээр үүсдэг тул барилга байгууламжид дамжих хажуугийн ачаалал, хөдөлгөөн ихээхэн багасдаг.

2. TRANSAMERICA пирамид хүчтэй газар хөдлөлтөд үнэхээр бат суурьтай байж чаддаг.

Трансамерика пирамид бол Калифорнийн Сан Франциско хотод Сан Андреас болон Хэйвард хагарлын хажууд байрладаг 1970-аад оны гайхамшигт барилга юм. 1989 онд Лома Приетагийн газар хөдлөлт нь 6.9 МВт-ын хүчтэй газар хөдлөлтөд өртөж, барилгын дээд хэсэг бараг нэг фут (30 см) хажуу тийшээ нэг минут гаруй савласан боловч барилга өндөр, гэмтэлгүй байсаар буй юм.

Газар хөдлөлтөд тэсвэрлэх чадвар нь 52 фут гүнтэй ган, бетон суурь нь газар хөдлөлтийн ачаалалтай хөдөлж байхаар хийгдсэнтэй холбоотой юм. Босоо болон хэвтээ ачааллыг эхний түвшнээс дээш өвөрмөц Дотоод сүлжээний системээр дэмждэг бөгөөд дотоод хүрээ нь 45-р түвшинд хүртэл үргэлжилдэг. Эдгээр бүтцийн системүүдийн цогц хослол нь барилгыг мушгирах хөдөлгөөнд тэсвэртэй болгож, хэвтээ суурийн их хэмжээний зүсэлтийн хүчийг шингээх боломжийг олгодог.

3. BURJ KHALIFA нь мөн газар хөдлөлтийг тэсвэрлэхийн тулд тусгайлан бүтээгдсэн шилдэг барилга юм.

Түүний тэнгэр баганадсан барилгыг тухай илүүд дурдаж цохон танилцуулах хэрэггүй биз ээ. Бурж Халифайс бол дэлхийн хамгийн гайхамшигтай өндөр барилгуудын нэг бөгөөд бас газар хөдлөлтөд тэсвэртэй барилга юм!

Бүтэц нь механик шалнуудаас тогтдог бөгөөд гадна талын хана нь периметрийн баганыг дотоод ханатай холбодог. Үүнийг хийснээр периметрийн баганууд нь бүтцийн хажуугийн эсэргүүцлийг дэмжих боломжтой. Баганын босоо байдал нь таталцлын ачааллыг тэсвэрлэхэд тусалдаг.

Үүний үр дүнд Бурж Халифа нь хажуугийн болон мушгирах чиглэлд онцгой хатуу байдаг. Газар хөдлөлт, геотехникийн судалгааг өргөн хүрээтэй явуулснаар суурь ба суурийн дизайны цогц системийг гаргаж авсан.

4. TAIPEI 101 бол дэлхийн хамгийн шилдэг газар хөдлөлтөд тэсвэртэй барилга юм.

Тайбэй 101 бол дэлхийн хамгийн гайхалтай өндөр тэнгэр баганадсан барилгуудын нэг юм. Гадна дизайныг (C.Y. Lee) "Бид үргэлж цаадах үзэмжийг харахын тул дээш мацдаг" гэсэн хэлц үгээс санаа авч бүтээжээ.

Архитектурын үзэсгэлэнт загварын тухай яриаг хойш тавиад, Тайбэй 101-ийн өөр нэгэн сэтгэл хөдөлгөм баримт болох дэлхийн хамгийн нүсэр тохируулагдсан массын дампуур (TMD)-г үүнд тодотгохгүй байхын аргагүй! Энэ нь үндсэндээ салхи, газар хөдлөлт гэх мэт түр зуурын ачааллыг эсэргүүцдэг асар өндөр цамхагийн савалгааг багасгах аварга том металл бөмбөг юм.

TMD нь автомашины амортизатортой адил үйлчилдэг гидравлик хаалт ба бампер системээр дэмжигддэг. Цамхаг дээр том хүч үйлчлэх үед TMD эсрэг чиглэлд эргэлдэж, бөмбөгний массыг ашиглан түр зуурын хүчийг дарж, бүхэл бүтэн барилгыг тэнцвэрт байдалд оруулдаг. Энэхүү газар хөдлөлтөөс хамгаалах систем нь 87-р давхраас 92-р давхрын хооронд байрладаг.

5. Филиппиний Арена ч бас газар хөдлөлтөд тэсвэртэй

Филиппиний Арена бол дэлхийн хамгийн том бөмбөгөр хэлбэр бүхий талбай бөгөөд газар хөдлөлтөд тэсвэртэй гайхалтай байгууламж юм. Христийн шашны Iglesia Ni Cristo (INC) групп нь 2014 оны 7-р сарын 27-нд 100 жилийн ойдоо зориулж 55,000 хүний суудалтай энэхүү цэнгэлдэх хүрээлэнг ашиглалтад оруулсан билээ.

Мөн Филиппиний Булакан дахь Сьюдад Де Виктория хэмээх аялал жуулчлалын аж ахуйн нэгжийн бүсийн төв болж хөгжжээ. Тус цэнгэлдэх хүрээлэнг Австралийн архитектурын Populous фирм, инженерийн элит Буро Хаппольд нар зохион бүтээсэн.

Филиппиний хавтан нь дэлхийн хамгийн алдартай, идэвхтэй газар хөдлөлтийн хагарлын шугамын голомт болох Номхон далайн галт цагирагийн дагуу байрладаг. Өмнө нь тус улсад болсон газар хөдлөлтүүд 8.2 МВт хүрч, олон мянган хүний аминд хүрсэн. Мөн газар хөдлөлтийн үйл ажиллагаа нь тус бүс нутагт галт уулын дэлбэрэлт, цунами үүсэхэд нөлөөлж байсан юм.

Филиппин Аренагийн өргөн уудам цэнгэлдэх хүрээлэнгийн дээвэр нь 170 метр бөгөөд газар хөдлөлт, салхи, хар салхи зэрэг түр зуурын хүнд ачааллыг тэсвэрлэхийн тулд бүтээгдсэн. Газар хөдлөлтийн үед барилга байгууламжид үүсэх хажуугийн ачаалал нь түүний массын 40% хүртэл хүрч чаддаг.

Энэ нь суурь болон суурийн системийг газар хөдлөлтийн хүчээр чөлөөтэй хөдөлгөх боломжийг олгодог бол дээд талын бүтэц нь хөдөлгөөнгүй хэвээр байна. Үнэхээр газар хөдлөлтийн инженерийн гайхалтай амжилт гэлтэй! За, ийнхүү бидний аялал үүгээр өндөрлөж байна! Тиймээс, дараагийн удаад та эдгээр байгууламжийн аль нэгэнд зочлохдоо зөвхөн архитектурын гоо зүй төдийгүй тэдний гайхалтай инженерийн ололт амжилтыг бас бахархан шимтээрэй.

Байгалийн гайхамшигт хүчийг ялах ямар ч арга байхгүй ч манай инженерүүд ухаалаг багаж хэрэгслүүд ашиглан гайхалтай техникээр газар хөдлөлтийн хор хөнөөлийг сааруулж болдог ажээ. Дээр дурдсан хийгээд дэлхий даяарх газар хөдлөлтөд тэсвэртэй бусад барилгууд нь хүний оюун ухаан, тэдгээрийг барьж буй инженерүүдийн ур чадварын нотолгоо юм.

2023-02-10